Το τραγούδι της κυρα-Δομνίτσας

Το τραγούδι της κυρα-Δομνίτσας

Στο nationalopera.gr/GNOTV

έως τις 31 Αυγούστου 2022

Στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης

Η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής παρουσιάζει την παράσταση Το τραγούδι της κυρα-Δομνίτσας αποκλειστικά στην GNO TV . Η παράσταση θα είναι διαθέσιμη στο nationalopera.gr/GNOTV από τις 16 Ιουλίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021 με ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους, στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης.

Στα ταραχώδη χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, μια παραγνωρισμένη ηρωίδα του Αγώνα συνομιλεί με τον εαυτό της, την εποχή της και το σύγχρονο κοινό. Το τραγούδι της κυρα-Δομνίτσας αφηγείται με τον δικό του τρόπο -σε τέσσερις πράξεις με λόγο και μουσική- την ιστορία της Θρακιώτισσας καπετάνισσας και ηρωίδας της Ελληνικής Επανάστασης Δόμνας Βισβίζη.

Ανάμεσα στα στημόνια των ιστορικών γεγονότων -χρόνια με ρομαντικές ιδέες, πατριωτικά οράματα, πικρές διαψεύσεις-, περνούν σαν κλωστές τα συμβάντα της ταραγμένης της προσωπικής ζωής: μητρότητα, χηρεία, οικονομική καταστροφή. Η Δόμνα υφαίνει τη μοίρα της μόνη της, μια «ευπειθής πατριώτισσα» που θυσίασε βιος και οικογένεια για «να χτιστεί το χρυσό παλάτι της Ελευθερίας». Στη νέα Ελλάδα, ανέστια και άπορη, με κόπο έλαβε μια στάλα βοήθεια. Ποτέ δεν ζήτησε, ούτε έλαβε τιμές για την προσφορά της στην πατρίδα. Πέρασε τα ύστερα χρόνια σε ένα σπιτάκι δίπλα στη θάλασσα του Πειραιά. Ίσως, το τελευταίο απόγευμα πριν φύγει από τη ζωή στα 67 της χρόνια, άναψε το καντήλι στο δωμάτιο και, λίγο πριν πέσει η νύχτα, άκουσε από το παράθυρο να φυσά ένα γνώριμο αεράκι φερμένο ψηλά από το Αιγαίο.

Το τραγούδι της κυρα-Δομνίτσας χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη ιστορικά τεκμήρια (αρχειακές καταγραφές, μαρτυρίες της εποχής, έγγραφα, ημερολόγια πλοίου, επιστολές), τα οποία και επεξεργάζεται με ποικίλο συγγραφικό τρόπο, από τον δημοτικό δεκαπεντασύλλαβο ως τη βιωματική γραφή, με σκοπό να αποδώσει την εξωτερική πραγματικότητα των γεγονότων και την εσωτερική ζωή των προσώπων.

Την ιστορία της Δόμνας Βισβίζη, σε μορφή μονολόγου με χορικά στάσιμα, αποδίδει με ευαισθησία η ηθοποιός Σύρμω Κεκέ και συνθέτει, με τα μέσα του μουσικού θεάτρου, μια γυναικεία δημιουργική ομάδα που αποτελείται από τη δημοσιογράφο/συγγραφέα Μάρω Βασιλειάδου, τη συνθέτρια Μάρθα Μαυροειδή, που συνυφαίνει με γνώση παραδοσιακά και σύγχρονα ακούσματα, και τη σκηνοθέτρια Μαρία Μαγκανάρη. Συμμετέχει επταμελές μουσικό σύνολο και το γυναικείο φωνητικό σύνολο chórεs.

Η παραγωγή και η δημιουργία της GNO TV υλοποιούνται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Η παραγωγή βιντεοσκοπήθηκε χωρίς την παρουσία κοινού και με όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας από τον C ovid -19 στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στις 24 Απριλίου 2021.

Υπάρχουν διαθέσιμοι ελληνικοί και αγγλικοί υπότιτλοι.

Η μουσική του έργου είναι βαθιά επηρεασμένη από τις μουσικές παραδόσεις της Ελλάδας και των Βαλκανίων. Η συνθέτρια Μάρθα Μαυροειδή σημειώνει: « Η σύνθεση κινείται σε δύο επίπεδα: ένα κυριολεκτικό, με αναφορές στη μουσική της ευρύτερης περιοχής της Θράκης μέσα από την επιλογή των οργάνων, των ρυθμών και των μουσικών δρόμων· και ένα μεταφορικό, αντιμετωπίζοντας τα μουσικά ιδιώματα με ελεύθερο τρόπο και αξιοποιώντας τα ηχοχρώματα των οργάνων για να δημιουργήσει ηχοτοπία που απευθύνονται στο υποσυνείδητο. Η μουσική γραφή είναι πολυεπίπεδη, αναπτύσσοντας ταυτόχρονες μουσικές δράσεις, παράλληλα σύμπαντα που συνυπάρχουν την ίδια χρονική στιγμή, έτσι που η συνείδηση του ακροατή να διαστέλλεται για να τα συμπεριλάβει σε μια ενιαία μουσική εμπειρία. Το νέυ, η λύρα και το σάζι συνομιλούν με το πιάνο, το τσέλο και το κοντραμπάσο, σχηματίζοντας διαρκώς νέες υφές που παλινδρομούν ανάμεσα στη δράση και στον συνειρμό. Η γυναικεία φωνή έχει κεντρικό ρόλο στο έργο, αξιοποιώντας το τραγούδι ως μέσο έκφρασης αυτού που δεν μπορεί να ειπωθεί, αλλά και σαν τρόπο ενδυνάμωσης, μέσα από τη συνήχηση των φωνών σε πολυφωνικά μέρη που συνδυάζουν την παραδοσιακή πολυφωνία με σύγχρονη αρμονία. Το μουσικό έργο είναι ταυτόχρονα και μια ομολογία θαυμασμού μπροστά στην ομορφιά και τον πλούτο της παραδοσιακής μουσικής, και στην τεράστια παρακαταθήκη από συγκλονιστικούς στίχους και μελωδικούς πυρήνες που αέναα κυοφορούν, μια παρακαταθήκη από τον ανώνυμο στιχουργό και μουσικό που κράτησαν την τέχνη στα χέρια τους με φροντίδα και ευαισθησία, για να την εμπλουτίσουν και να την παραδώσουν στους επόμενους ».

Για το κείμενο του έργου, η δημοσιογράφος/συγγραφέας Μάρω Βασιλειάδου σημειώνει: «H πρώτη φορά που είδα τη Δόμνα Βισβίζη ήταν σε μια προτομή στο Πεδίον του Άρεως. Μου φάνηκε κάπως βλοσυρή με το σφιχτό κεφαλομάντιλο, στημένη άβολα ανάμεσα στους άντρες της τιμητικής Λεωφόρου των Ηρώων. Δεν την ήξερα. Και ίσως ακόμη να μην τη γνωρίζω πραγματικά, μολονότι έχω περάσει μαζί της σχεδόν δυο χρόνια προσπαθώντας πρώτα να ανασυστήσω τη ζωή της και ύστερα να τη βάλω στο χαρτί. Όμως την αγαπάω σαν να είναι δικός μου άνθρωπος, μια φανταστική προγιαγιά που ήρθε και στάθηκε κοντά στην πραγματική γιαγιά μου: η μία Θρακιώτισσα που ξεριζώθηκε το 1821, η άλλη Μικρασιάτισσα που έχασε τις ρίζες της το 1922. Στο Τραγούδι της κυρα-Δομνίτσας συναντιούνται οι μοίρες πολλών γυναικών, γιατί η Δόμνα έζησε, μέσα σε μία, πολλές ζωές. Όλες έχουν τη δική της φωνή: η ερωτευμένη νύφη του 1800, η μικρομάνα που νανουρίζει εν πλω τα παιδιά της, η χήρα που αναλαμβάνει το γκουβέρνο ενός πολεμικού πλοίου μέσα στις φωτιές της Επανάστασης, η άπορη που αναζητά το δίκιο της στημένη μερόνυχτα μπροστά στις πόρτες μιας απρόσωπης κρατικής διοίκησης. Ποια από όλες παθιάστηκε από το όραμα της ελευθερίας, ποια φοβήθηκε, ποια μετάνιωσε για τις θυσίες, ποια οργίστηκε, ποια έκλαψε και ύστερα κατάπιε τα δάκρυά της; ».

Τη σκηνοθεσία υπογράφει η Μαρία Μαγκανάρη. Η ίδια υπογραμμίζει: « Όταν πρωτοδιάβασα το έργο της Μάρως Βασιλειάδου διαισθάνθηκα πως κινούνταν σε ανάλογη περιοχή. Η συγγραφέας έφτιαξε μια ηρωίδα που μπαίνει στην Επανάσταση όπως μπαίνει κανείς σ' ένα όνειρο. Η δική μας Δόμνα είναι γήινη, κουβαλάει τους ήχους, τις μυρωδιές, τις παραδόσεις του τόπου της. Έχει προαισθήματα. Συναντά το πεπρωμένο της με τον τρόπο των ηρώων του δημοτικού τραγουδιού. Στη ζωή της, η Επανάσταση θα δημιουργήσει μια τομή, ή μάλλον ένα ρήγμα: θα υπάρχει πάντα το πριν και το μετά. Ο αγώνας για την ελευθερία θα βιωθεί ως τόπος γυναικείας απελευθέρωσης, αλλά και ως πηγή οδύνης και προσωπικών απωλειών. Το έργο, αν και συγκροτημένο σε πλαίσιο ιστορικό, είναι ένα έργο ποιητικό - ή, ακόμα καλύτερα, είναι ένα τραγούδι. Μας ζητούσε διαρκώς να βιωθεί, να τραγουδηθεί, προκειμένου να φανερώσει τον πλούτο του. Μας αποκάλυπτε τα μυστικά και τις διαδρομές του σιγά σιγά στις πρόβες. Ο γάμος, η μητρότητα, ο πόλεμος, το πένθος, οι αναμνήσεις: οι ήχοι μιας ζωής. Στα χέρια της Μάρθας Μαυροειδή έγιναν ένα συναρπαστικό τραγούδι: Το τραγούδι της κυρα-Δομνίτσας ».

Μουσική: Μάρθα Μαυροειδή

Κείμενο: Μάρω Βασιλειάδου

Σκηνοθεσία: Μαρία Μαγκανάρη

Σκηνικό - Κοστούμια: Παύλος Θανόπουλος

Σχεδιασμός φωτισμών: Μαρία Γοζαδίνου

Μουσική διδασκαλία - Διεύθυνση φωνητικού συνόλου: Ειρήνη Πατσέα

Τον ρόλο της Δόμνας Βισβίζη ερμηνεύει η Σύρμω Κεκέ

Μουσικοί: Χάρης Λαμπράκης (νέυ),Νίκος Παραουλάκης (νέυ), Στρατής Ψαραδέλλης (λύρα), Μάρθα Μαυροειδή (σάζι, φωνή), Γιάννης Παπαδόπουλος (πιάνο), Γιώργος Ταμιωλάκης (τσέλο), Γιώργος Βεντουρής (κοντραμπάσο)

Συμμετέχει το γυναικείο φωνητικό σύνολο chórεs

Με το εισιτήριο των 5 ευρώ ο θεατής μπορεί να απολαύσει μέσω του nationalopera.gr/GNOTV την παράσταση στην άνεση του σπιτιού του, στον χρόνο που αυτός θα επιλέξει, από τον υπολογιστή, το ipad, την τηλεόραση ή ακόμα και το κινητό του τηλέφωνο. Το εισιτήριο δίνει τη δυνατότητα απεριόριστων προβολών της παράστασης για διάστημα 30 ημερών από την πρώτη προβολή.

Ιδρυτικός Δωρητής Εναλλακτικής Σκηνής & Δωρητής επετειακού προγράμματος 2021

Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)
[ www.SNF.org ]